2 gün önAptallığın 5 Temel Yasası
Oktay ÖNDERER
Linkedin Sayfasından alınmıştır
Ä°talyan akademisyen ve iktisat tarihçisi Carlo Maria Cipolla’ya göre tarihe yön veren olaylar, büyük oranda aptallar tarafından yönetiliyor. Bu görüÅŸten yola çıkan Cipolla aptallığı markajına alıyor ve aptallığın yasaları olduÄŸunu iddia ediyor. Ä°ktisat tarihi üzerine mizahi bir dil kullanarak yazdığı denemeleriyle bilinen Cipolla, “NeÅŸeli Öyküler” ismiyle Türkçe’ye çevrilen kitabında Aptallığın 5 Temel Yasası’nı ÅŸöyle açıklıyor:
- Aptallık sınıf ya da karakter ayırt etmez. Herhangi bir insanın aptal olup olmaması, cinsiyetinden, eÄŸitim düzeyinden, etnik kimliÄŸinden, dininden, fiziksel görünüÅŸünden, varlık durumundan bağımsızdır. Dünyadaki erkek nüfusun arasında ÅŸüphesiz ki aptallar vardır. Ya da örneÄŸin üniversite mezunlarının arasında hiç aptal olmadığını iddia edemeyiz. Bütün coÄŸrafyalarda aptal insanlar yaÅŸar. Aslında Cipolla’ya göre her bir sosyal ya da kültürel gruptaki aptal insanların oranı sabittir. Yani aptallık, bütün insan topluluklarında sabit kalan bir deÄŸiÅŸken olarak öne çıkar. Aptal insanların sayısını bilmek mümkün deÄŸildir ama onlar vardır ve her yerdedirler.
- Cipolla, aptalların, hiçbir kazanç elde etmeden ve hatta çoÄŸu zaman kendilerine zarar vererek baÅŸka insan ya da insanların da zarara uÄŸramasına sebep olmasını, aptallığın altın kuralı olarak tanımlar. Aptal insanın herhangi bir zarar verme planı yoktur. Belirli bir programa göre hareket etmez. Herhangi bir yerde ve herhangi bir zamanda birinin aptallığıyla taciz edilebilirsiniz. Aptal bir insanın size sorun çıkarmasına rasyonel bir açıklama getiremezsiniz.
(Cipolla’ya göre insanlar dörde ayrılır: Saflar, zekiler, haydutlar ve aptallar.
Kendilerine zarar verirken başkalarına yarar sağlayan saflar,
Hem kendine, hem de başkalarına yarar sağlayan zekiler,
Kendilerine yarar sağlarken başkalarına zarar veren haydutlar,
Kendilerine herhangi bir yarar sağlamadan, hatta bazen kendilerini zarara uğratarak başkalarına zarar veren aptallar.)
- Aptal olmayan insanlar aptal insanların zarar verme kapasitelerini dikkate deÄŸer görmezler ancak bu büyük bir yanılgıdır. Aptal insanlarla bir araya gelinen her ortam kendi içinde büyük risk barındırır. Aptallara iletiÅŸim ya da herhangi bir ÅŸekilde iliÅŸki içinde olmak, aptal olmayan insanlar için her koÅŸulda hatadır. Ve bu hatanın bedeli ağır olabilir.
- Cipolla aptalların, insan türleri arasında en tehlikelisi olduÄŸunu savunur. Hatta onların, haydutlardan bile çok daha tehlikeli olduÄŸunu iddia eder. Bunun nedeni aptalların genel olarak “tahmin edilemez” insanlar olmalarıdır aslında. Bir safın, zekinin ya da haydudun nasıl davranacağını kestiremezsiniz.