KOZMOGRAFYA
Yıl 1929..
Lise 3 ders kitabı. Adı: Kozmografya..
Yazarı Ordinaryüs Prof. Dr. Ali Yar. Atatürk’ün isteÄŸi ile yazıldı. Büyük önderdeki öngörüye bakar mısınız?
Hikayesi ise inanılmaz.... “Bu kitabı bulabilmek için uzun zamandır çaba sarf ediyordum. Sonunda bir sahafta buldum. Adı Kozmografya. Türkiye’deki ilk astronomi kitabı. Ä°lk baskısı 1929’da yapıldı. Benim bulduÄŸum ise 1933 baskısı. Yazarı Ordinaryüs Prof. Dr. Ali Yar.
Bu kitap yazılmadan 8 sene önce Ankara Hükümeti’nin kasasında sadece 48 kuruÅŸ vardı. Ä°ÅŸgal güçleriyle, fakirlikle, cehaletle ve hastalıkla mücadele ediliyor; savaÅŸ sonrası Osmanlı’nın borçları ödeniyor, diÄŸer yandan bilimle sanatla Cumhuriyet inÅŸa ediliyor, fabrikalar yapılıyor, operalar temsil ediliyor, yurt dışına eÄŸitim için öÄŸrenciler gönderiliyor, örnek bir ülke yaratılıyordu.
O dönem insanlar dünyanın düz olduÄŸunu ya da boÄŸanın boynuzları üzerinde durduÄŸunu düÅŸünüyordu. Astronomi nedir, kimse bilmiyordu. Ama bir kiÅŸi bunun önemini biliyordu. Dünyada baÅŸka örneÄŸi yoktur, bir devlet adamının astronomi kitabı yazdırmasının.
Evet, Kozmografya, Atatürk’ün isteÄŸiyle Ali Yar Bey’e 1929’da yazdırılmıştır.
Gezegenler, mevsimler nasıl oluÅŸur, kara delik nedir, Aristo’dan baÅŸlayarak Kopernik’ten Galileo’ya tüm uzmanların düÅŸünceleri, Samanyolu haritasına kadar her ÅŸey bu kitaba konulmuÅŸtu. 1933’ten baÅŸlayarak tüm liselerde zorunlu ders olarak okutulmuÅŸtur ta ki 1979’a kadar.
Kitabın yazarı Ali Yar Bey Mektebi Sultani yani Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra 1912 Temmuz’unda Paris Yüksek Tayyarecilik Mektebi’nden mezun olur ve dünyanın ilk üç uçak mühendisinden biri unvanını elde eder.
Darülfünun yani Ä°stanbul Üniversitesi’nin o dönem Zeynep Hanım Konağı diye bilinen konakta cebir, astronomi dersleri verir. Atatürk’ün isteÄŸiyle de bu kitabı yazar. Sahaftan gelen tarihi Kozmografya kitabını açtığımda beni bir sürpriz bekliyordu.
Kapağın hemen arkasına kime ait olduÄŸunu gösteren bir isim yazılıydı. 1933’te Ä°stanbul Yüksek ÖÄŸretmen Okulu’nda 275 okul numaralı bir kiÅŸiye aittir bu kitap; adı Fahrettin Akbulut. Kim mi bu kiÅŸi?
Sonradan önemli bir matematik profesörü olacak Ege Üniversitesi’nde dersler verecek Türkiye’de matematiÄŸi gençlere sevdirecektir.
Bir gün Fahrettin Akbulut’un çocuÄŸu evdeki kütüphane rafını karıştırır. Kozmografya kitabını görür.
Åžu an bende olan kitabı Alır inceler. Ä°çinde gökyüzü haritalarının, teleskopların, gezegenlerin ve kainatın fotoÄŸraflarını görünce astronomiye ilgi duymaya baÅŸlar. Sonra ne mi olur?
California Üniversitesi (Berkeley) Matematik bölümünden mezun olur. Wisconsin Üniversitesi’nde, Michigan State Üniversitesi’nde profesörlüÄŸe kadar yükselir. “YaÅŸadığımız uzayı tabii Euclid (Öklid) uzayı mı, yoksa onun yalancı kopyası mı?” sorusunun yanıtını arar ve Ä°ngiliz Astronomi Profesörü Zeeman’ın 1963’te yaptığı tahmini çözümünü bulmayı baÅŸarır.
Bu nedenle de birçok ödüle hak kazanmıştır. Bunlardan biri de TÜBÄ°TAK Bilim Ödülü’dür. Türkiye’nin yetiÅŸtirdiÄŸi ve dünyaca tanınan Profesör Dr. Fahrettin Akbulut’un oÄŸlu Prof. Dr. Selman Akbulut matematik ve astronomi alanında yaptığı çalışmalardan ötürü uluslararası ödüllerle taçlandırılır.
Baba Fahrettin ve oÄŸlu Selman matematik ve astronomi alanında önemli çalışmalara imza atar. Ä°ÅŸte Kozmografya kitabının önemi buradadır. Ä°çindeki 275 okul numaralı lise talebesi Fahrettin’in kitaba karaladığı ismi bizi böylesine bir yolcuÄŸa çıkarıyor.
Bu kitap, küçük bir çocuÄŸun yani Selman’ın eline geçmesiyle dünyaca tanınan bir bilim insanına dönüÅŸmesine vesile olur. Ya bu kitap Atatürk tarafından Ali Yar Bey’e yazdırılmasaydı?
Fahrettin Akbulut bu kitabı Ä°stanbul Yüksek ÖÄŸretmen Okulu’nda okumasaydı? Sonrasında oÄŸlu Selman bu kitabı görüp astronomiye heves etmeseydi… Ä°ÅŸte Atatürk’ün neden büyük bir insan olduÄŸunun örneÄŸi… Atatürk yüzünü bilime dönmüÅŸtür. Ä°stikbal Göklerdedir demiÅŸtir.
Belki de en güzeli nüansı yazdırdığı Kozmografya kitabının içindeki Ay fotoÄŸrafındaki kraterlerdir.
Neden mi? 1956 senesinde Dr. Hugh Percy Wilkins Ay’daki bir kratere büyük saygı duyduÄŸu Atatürk’ün adını vermiÅŸtir. Ay’da bir kratere Atatürk’ün adının verilmiÅŸ olduÄŸunu biliyor muydunuz?
Lütfen bu yazıyı Atatürk’ü anlamayanlara, O’nun kıymetini bilmeyenlere okutun…
En azından “En Hakiki MürÅŸit Ä°lim” ve “Ä°stikbal Göklerdedir” sözlerinin somutlaÅŸmış örneklerini gösterebilmiÅŸ olursunuz.” .
Alıntı
