1919 senesinin başlarında İngilizler, Türklerin Pontusçulara yönelik olarak geliştirdiği direniş hareketinden rahatsız olmaya başladı. Damat Ferit Paşa, Sadrazam olmasının ardından sorunun çözümü farklı yollar denedi ve 30 Nisan 1919 tarihinde 9.Ordu Müfettişliğine getirilen Mustafa Kemal, Samsun'a, şu görevlerle gönderildi:
Mustafa Kemal ve Arkadaşlarının Bandırma Vapuru Yolculuğu
16 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal, 9 uncu Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gitmek için, Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan ayrıldı. Mustafa Kemal’in 16 Mayıs 1919 sabahında Bandırma Vapuru ile çıktığı yolculuk çok çetin geçti. Bu şartlarda yolculuk üç gün sürdü. Bandırma Vapuru ile Samsun'a hareket eden Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı.
Samsun İngilizlerin denetiminde olduğu için, milli mücadele adına istediklerini gerçekleştiremeyeceğini fark eden Mustafa Kemal, 25 Mayıs’ta Havza'ya geçti.
Samsun'a çıkışını Mustafa Kemal, Nutuk'ta şöyle anlatmıştır:
"1919 yılı Mayıs'ının 19'uncu günü Samsun'a çıktım. Genel durum ve manzara: Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu durum, Dünya Savaşı'nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir ateşkes antlaşması imzalamış, Büyük Harbin uzun yılları boyunca, millet yorgun ve fakir bir halde. Milleti ve memleketi Dünya Savaşı'na sokanlar, kendi hayatları endişesine düşerek memleketten kaçmışlar.
Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin, soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını emniyete alabileceğini hayal ettiği alçakça tedbirler araştırmakta. Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki hükümet aciz, haysiyetsiz, korkak, yalnız Padişahın iradesine tabi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecek herhangi bir duruma razı, ordunun elinde silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta. İtilaf Devletleri, ateşkes antlaşmasının hükümlerine uymağa lüzum görmüyorlar. Birer vesileyle itilaf donanmaları ve askerleri İstanbul'da Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Gaziantep İngilizler tarafından işgal edilmiş.
Antalya ve Konya'da İtalya askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri bulunuyor. Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve ajanlar faaliyette. Nihayet başlangıç kabul ettiğimiz tarihten dört gün önce 15 Mayıs 1919'da İtilaf Devletleri'nin uygun görmesiyle Yunan ordusu İzmir'e çıkartılıyor. Bundan başka, memleketin her tarafından Hristiyan azınlıklar gizli, açık milli emel ve maksatlarını gerçekleştirmeğe, devletin bir an evvel çökmesine, çalışıyorlardı."
Mustafa Kemal ile Samsun’a Çıkanlar
ŞAHABETTİN KÜÇÜKYAZICI
BÜLENT SOYLAN
Prof.Dr. İsmet BARUTÇUGİL
Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI.jpg)
KONUK YAZAR.jpeg)
ERSİN DEDEKOCA