DÜNDEN BUGÜNE CHP KURULTAYLARI

1.Kurultay (4 Eylül 1919): Mustafa Kemal başkanlığında 16 kişilik bir ‘Heyet-i Temsiliye’ oluşturuldu. Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı Sivas Kongresi, aynı zamanda CHP'nin de ilk kongresi olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, CHP için ‘devlet kuran parti’ tanımlaması yapılmaktadır. 2. Kurultay: (15 Ekim 1927) Atatürk’ün ‘Büyük Nutuk’unu okuduğu kongredir. Atatürk, 15 Ekim’de başladığı konuşmasını 20 Ekim’de tamamladı. ‘Cumhuriyetçilik’, ‘Halkçılık’’, ‘Milliyetçilik’, ‘Laiklik’ CHP’nin dört temel ilkesi olarak benimsendi. Bu kurultayda, partinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal, partinin değişmez genel başkanı olarak belirlendi. 3. Kurultay: (10 Mayıs 1931) Bu kurultayda ilk kez tüzükten ayrı olarak bir de program yapıldı. ‘Cumhuriyetçilik’, ‘Halkçılık’, ‘Milliyetçilik’, ‘Laiklik’ ilkelerinin yanı sıra ‘Devletçilik’ ve ‘Devrimcilik’ ilkeleri de parti tüzüğü ve programına girdi. Böylece partinin simgesi haline gelen ‘Altı Ok’ ile ilgili altı ilke belirlendi. Atatürk son kez... 4. Kurultay: (9 Mayıs 1935) Partinin adının Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan Cumhuriyet Halk Partisi’ne dönüştürüldü. Mustafa Kemal Atatürk’ün katıldığı son kurultay oldu. 5. Kurultay: (29 Mayıs 1939) Başbakanın aynı zamanda parti genel başkanı olması uygulamasına son verildi. 1936'da başlatılan parti devlet işbirliği uygulamasından da vazgeçildi; İçişleri Bakanı'nın parti genel sekreteri, valilerin il başkanı olması uygulaması terk edildi. Parti üyeliği yaş sınırı 18'den 22'ye çıkarıldı, memurların partiye üyeliği yasaklandı. 6. Kurultay: (8 Haziran 1943) CHP'nin tek parti döneminde yaptığı son kurultay olarak tarihe geçti. 7. Kurultay: (17 Kasım 1947) 19 gün sürdü. 40 üyeli ‘Parti Divanı’ getirildi. Kurultayda ayrıca, yıllarca uygulanan merkezden atama yöntemi yerine milletvekili adaylarının yüzde 70’inin yerel örgütlerce belirlenmesi ilkesi getirildi. Devletçilik ilkesi yeniden tanımlanırken, özel girişime önem veren bir anlayış benimsendi. Bu kurultayda İnönü ilk kez "oybirliği" olmaksızın genel başkan seçildi. 8. Kurultay: (29 Haziran 1950) 14 Mayıs sonuçlarının etkisi altında gerçekleşen bu kurultayda Genel başkan vekilliği kaldırıldı. Kurultay'ta İnönü, 488 oydan 487’sini alarak tekrar genel başkan seçildi. 9. Kurultay: (26 Kasım 1951) Kurultaya, partiden istifalar, parti içi çatışmalar ve 16 Eylül 1951 ara seçimi yenilgisinin etkisi altında gidildi. Parti tüzüğüne ‘Atatürk CHP’nin ebedi şefidir’ şeklinde bir madde eklendi. Öneri, ‘Atatürk’ün bütün partilere, millete ait olduğu’ görüşüyle önce reddedildi, daha sonra benimsendi. 10. Kurultay: (22 Haziran 1953) Kurultaya parti içi gruplaşmaların yaşandığı, çatışmaların arttığı bir dönemde gidildi. Şemsettin Günaltay, Genel Sekreter Kasım Gülek, DP’ye karşı sert bir politika izleyen Halkçı gazetesinin sahibi Nihat Erim ve Son Havadis gazetesinin sahibi, genel yönetim kurulu üyesi Cemil Sait Barlas (Mehmet Barlas'ın dedesi) parti içi muhalefetin ve gruplaşmaların başını çekiyorlardı. Parti içi muhalefet başlıyor 11. Kurultay: (26 Temmuz 1954) 2 Mayıs genel seçimleri sonuçları partide ‘şok’ etkisi yarattı. Parti Meclisi 5 Mayıs'ta toplantıya çağrıldı ve parti meclisinin güçlendirilmesi konusunda alınabilecek önlemleri belirlemek üzere ‘Islahat Komisyonu’ oluşturuldu. Kurultay, İnönü'yü Genel Başkanlığa, Gülek’i de genel sekreterliğe yeniden seçti. 12. Kurultay: (21 Mayıs 1956) Bu Kurultay, Genel Sekreter Kasım Gülek’in ‘tartışılmaz ikinci adamlığının’ yara aldığı kongre oldu. İsmet İnönü, 1021 delegenin bin 20’sinin oyunu alarak tekrar genel başkan oldu. 13. Kurultay: (9 Eylül 1957) Bu kurultay, Demokrat Parti (DP) iktidarının artan baskılarına karşı, muhalefet ile işbirliği yapılmasının kararlaştırıldığı kongre oldu. Muhalefetteki üç parti Cumhuriyet Halk Partisi, Cumhuriyetçi Millet Partisi ve Hürriyet Partisi, 4 Eylül’de bir bildiri yayınlayarak, ortak hareket etme kararı aldıklarını açıkladılar. 14. Kurultay: (12 Ocak 1959) 27 Ekim 1957 seçimlerinden sonra ülkede yaşanan sosyal ve ekonomik gelişmeler karşısında, CHP’de hızlı bir çalışma dönemine girildi, parti politikalarında önemli değişimler yaşandı. Kasım Gülek, 27 Eylül 1959’da Genel Sekreterlik görevinden istifa etti. Yerine parti meclisince İsmail Rüştü Aksal getirildi. 15. Kurultay: (24 Ağustos 1961) İsmet İnönü ile Kasım Gülek arasında ciddi bir çekişmeye yaşandı. Gergin geçen kurultayda, İnönü, konuşmasında delegeleri ‘ya o ya ben’ seçeneği ile karşı karşıya bırakınca Gülek, ağır bir yenilgiye uğradı. 16. Kurultay: (14 Aralık 1962) Kurultay parti içi grupların mücadelesine sahne oldu. Genel Başkan İnönü ile parti içindeki etkili isimlerden Kasım Gülek, Nihat Erim ve Avni Doğan arasında geçmişten gelen uyuşmazlık, kurultaya yaklaşıldıkça çatışmaya dönüştü. İsmet İnönü, bin 165 delegeden bin 92’sini alarak yeniden genel başkan oldu. Parti meclisi Kemal Satır’ı genel sekreterliğe tekrar seçti. 17. Kurultay: (16 Ekim 1964) Hizip mücadelelerinin yaşanmadığı bir kurultay oldu. İki gün süren kongre sonunda ‘İleri Türkiye Ülkümüz’ başlıklı bildiri yayınlandı. İnönü, 1255 delegenin tümünün oyunu alarak yeniden genel başkan oldu. Kemal Satır, 20 Ekim’de parti meclisince tekrar genel sekreterliğe getirildi. ‘Ortanın Solu’ ve Ecevit 18. Kurultay: (18 Ekim 1966) Genel Başkan İsmet İnönü'nün Temmuz 1965’te gazeteci Abdi İpekçi'ye verdiği mülakat sırasında açıkladığı ve o günden sonra tartışılmaya başlanan ‘Ortanın Solu’ görüşü, kurultayda, partinin politik çizgisi olarak benimsendi. Bülent Ecevit, 31 oy ile genel sekreterliğe seçildi. 19. Kurultay: (18 Ekim 1968) ‘Ortanın Solu’ tartışmaları bu kurultaya da damgasını verdi. İnönü, kurultay konuşmasında parti içinde aşırı solcular olmadığını bildirerek, “Biz sosyalist parti değiliz, Cumhuriyet Halk Partisiyiz” dedi. Parti Meclisi, 26 Ekim’de Ecevit’i tekrar genel sekreterliğe seçti. 20. Kurultay: (3 Temmuz 1970) 1969 seçimlerinden sonra, partide Ecevit’e karşı muhalefet Kemal Satır’ın öncülüğünde daha da keskinleşti. Kurultaya bu ortamda gidildi. Parti Meclisi seçimleri, Ecevit listesinin zaferiyle sonuçlandı. İnönü, 1126 oyla tekrar genel başkan oldu. Genel Sekreterliğe de Bülent Ecevit yeniden getirildi. 21. Kurultay: (30 Haziran 1972) Kurultay, genel başkanlıktan istifa eden İsmet İnönü'nün bir CHP Kurultayı’na son katılmasıydı. İnönü, yaptığı konuşmada, ‘yeni genel başkanın başarılı olması için elbirliğiyle çalışılması gerektiğini’ söyledi. Bülent Ecevit, bin 85 delegeden bin 32’sinin oyunu alarak tekrar genel başkanlığa seçildi. 22. Kurultay: (14 Aralık 1974) Koalisyonda yaşanan sorunlar nedeniyle hükümetin bozulması, parti içinde yeni tartışmalara yolaçtı. Buna ‘demokratik sol’ ve ‘ortanın solcuları’ kavramları üzerindeki tartışmalar da eklendi. Ecevit, kurultay konuşmasında, “Demokratik solculuk, tepeden inme değil, temelden yükselme solculuktur. Halka rağmen solculuk değil, halk solculuğudur. Bizim solculuğumuzun sınırını halk çizer ve çizecektir” dedi. Parti Meclisi, Orhan Eyüboğlu’nu yeniden genel sekreterliğe getirdi. Genel sekreter yardımcılıklarına ise Deniz Baykal ve Mustafa Üstündağ getirildi. 23. Kurultay: (27 Kasım 1976) 1974 tüzük kurultayı ile başlayan parti içi tartışmalar, gruplaşmalar, ‘5’ler’ hareketi ve diğer gelişmelerle yoğunluğunu daha da artırdı. Genel Başkan Ecevit bu tartışmalarda tarafsız kalacağını ilan etti. Kurultayda, Sosyalist Enternasyonel’e katılım kararı da alındı. Ecevit, 1324 oy ile yeniden genel başkan seçildi. Genel Yönetim Kurulu, Orhan Eyüboğlu’nu tekrar genel sekreterliğe getirdi. 24. Kurultay: (24 Mayıs 1979) Kurultay'a 1976 yılında kaldırılan Parti Meclisi'nin tekrar oluşturulması tartışmalarıyla girildi. Muhalefeti oluşturan Ali Topuz ve Deniz Baykal grupları, ‘parti meclisinin, partide uyum sağlanması için gerekli olduğunu’ savunurken, Ecevit, parti meclisinin kurulmasının geriye dönüş anlamı taşıyacağını belirtiyordu. Ecevit, bin 218 oy ile yeniden genel başkan, Mustafa Üstündağ da yeniden genel sekreter seçildi. ‘Baykal hizbi’ iktidar 25. Kurultay: (9 Eylül 1992). CHP’nin yeniden açılışı... 1979’daki 24. Kurultay delegeleriyle toplanan bu kurultayda, ‘CHP’nin aynı ad ve amblemle açılması’ kararı alındı. Genel Başkanlığa SHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal 679 oy ile seçildi. Erol Tuncer 452 oy aldı. Baykal Atatürk, İnönü ve Ecevit’ten sonra CHP’nin 4. Genel Başkanı oldu. Parti Meclisi 15 Mart 1993’te Ertuğrul Günay’ı genel sekreterliğe seçti. 26. Kurultay: (18 Şubat 1995) Birleşme kurultayı... 1003 delege birleşmenin CHP, 635 delege de SHP çatısı altında olması yönünde oy kullandı. Bunun üzerine hemen toplanan SHP Kurultayı’nda 121'e karşı 508 oy ile parti feshedildi ve CHP’ye katılım kararı alındı. Hikmet Çetin oybirliğiyle CHP Genel Başkanı seçildi. Çetin, CHP’nin 5. Genel Başkanı oldu. Adnan Keskin tekrar genel sekreter oldu. 27. Kurultay: (9 Eylül 1995) Kurultaya genel başkanlık tartışmaları arasında girildi. Hikmet Çetin’in aday olmadığı kurultayda Murat Karayalçın ile Deniz Baykal çekişti. Baykal 681 oy alarak CHP’nin yeni genel başkanı oldu. Genel sekreterliğe de Adnan Keskin getirildi. 28. Kurultay: (23 Mayıs 1998) Kurultaya erken seçim tartışmaları ile girildi. Baykal, kurultay konuşmasında, iktidar mücadelesi yaptıklarını belirterek, “Başbakanlık istiyorum” dedi. Baykal tekrar genel başkan, Adnan Keskin tekrar genel sekreter seçildi. 29. Kurultay: (30 Haziran 2001) Deniz Baykal, rakipleri Ertuğrul Günay ve Birol Başaran karşısında koltuğunu korudu. Kurultayda tüzükte bazı değişiklikler yapılarak genel başkan adaylığı zorlaştırıldı. Bu süreçte, 14 Ağustos 2001 tarihinde AK Parti kuruldu. DSP, MHP ve ANAP koalisyon hükümeti erken seçim kararı aldı. 30. Kurultay: (24 Ekim 2003) Deniz Baykal tek aday olarak katıldı ve sandığa giden bin 89 delegeden 973’ünün oyunu aldı. 3 Kasım 2002’de yapılan seçimlerde AKP tek başına iktidara geldi. DSP’nin parlamento dışı kaldığı seçimde, CHP 178 milletvekili ile ana muhalefet partisi konumuna geldi. 31. Kurultay: (19 Kasım 2005) muhaliflerin tüzük değişikliği önerisi reddedildi. Baykal, geçerli bin 158 oyun tamamını alarak yeniden genel başkan seçildi. 32. Kurultay: (26 Nisan 2008), Deniz Baykal’ın karşısında tek aday olarak Haluk Koç vardı. Baykal, kurultayda genel başkanlık koltuğunu korudu. Baykal, görüntülerinin yer aldığı iddia edilen kaset ve daha sonraki süreçte, 10 Mayıs 2010’da CHP Genel Başkanlığından istifa etti. Kılıçdaroğlu ile kurultaylar 33. Kurultay: (26 Haziran 2012) tek aday olan CHP Grup Başkanvekili Kemal Kılıçdaroğlu kazandı. Kılıçdaroğlu, bu göreve seçilerek CHP genel başkanlığını üstlenen 7. isim oldu. 34. Kurultay: (05 Eylül 2014) Yalova Milletvekili Muharrem İnce, Kemal Kılıçdaroğlu'nun karşısına genel başkan adayı olarak çıktı. Kılıçdaroğlu, 415'e karşılık 740 oyla koltuğunu korudu.

Yapılan Yorumlar