Uydudan 2 Ağustos’ta İstanbul’da heyecan yaratan hortumu gösteren ABD Ulusal Hava ve İklim Tahmini Merkezi uzmanları, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz bölgesindeki aşırı sıcakların daha da artacağını belirttiler. Meteoroloji Uzmanı Marty Hoerling, ‘şehirleşme, yeşil alanların yok edilmesi ve atmosferi ısıtan sera etkisi yaratan gazların kullanımının giderek artmasına neden olan insan etkileri’ nedeniyle yağmur sayısının azalacağını ancak çok şiddetli yağmurlar olacağını söyledi.
Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz bölgesindeki aşırı sıcaklar ile ilgili bir araştırma yayınlayan NOAA’ya bağlı Colorado eyaletindeki ‘Earth System Research Laboratory’den (Dünya Sistemi Araştırma Laboratuvarı) Meteoroloji Uzmanı Marty Hoerling, Hürriyet’e yaptığı açıklamada, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz havzasında, geçen 10 yıl boyunca kış aylarında kuraklığın giderek arttığının gözlendiğini söylüyor. Kış aylarındaki bu ısınmaya bağlı kuraklık eğiliminin, kısmen de olsa insan kaynaklı iklim değişikliğinin sonucu olduğunu anlatan Hoerling; ‘’Kışları yaşanan kuraklığa rağmen, özellikle yaz aylarındaki aşırı yağışlar 21’nci yüzyıl sonuna kadar artmaya devam edecek’’ diyor.
Bu tahminin Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 2013 değerlendirme raporunda da desteklendiğini, şiddetli yağışların pek çok bölgede giderek sıklaşacağı ancak bunun daha fazla yağmur yağacağı olarak yorumlanmaması gerektiği konusunda uyarıyor. Kış aylarında kuraklıkların artmasına neden olarak, ‘şehirleşme, yeşil alanların yok edilmesi ve atmosferi ısıtan sera etkisi yaratan gazların salımının giderek artmasına neden olan insan etkilerine’ dikkat çeken Hoerling, kış aylarında yoğun olarak kullanılan kömür ve diğer sanayi gazlarının sadece atmosferi ısıtmakla kalmayıp okyanusu da ısıttığına işaretle şu uyarılarda bulunuyor:
“Türkiye küresel ısınmadan en çok etkilenen ülkeler arasında yer alıyor. Akdeniz’de en çok etkilenen bölgede bulunuyor. Türkiye’nin Karadeniz bölgesinin güneyinden itibaren kuvvetli bir kuruma ve iklimde ısınma olacak. Türkiye’de 2046-2065 tarihlerinde, havada yüzde 5-10 derecelik sıcaklık artışı olacak. Bunun anlamı şu; sıcaklık 3 derece artarsa, yağmurlar yüzde 20-30 arası düşecek. 1986-2005 yılları arasındaki rakamlar averaj alındığında 2081-2100 yılları için de projeksiyon aynı. Yazları daha az yağmur düşecek. En önemli etkilerinden biri yağmur sayısı azalıp şiddetli yağmurların olması. Düşen yağış ciddi oranda azalacak.”
NOAA’nın Oklahoma Eyaleti Norman şehrindeki Fırtına Tahmini Merkezi’nden Kasırga Uzmanı Harold Brooks, İstanbul’da yaşanan tornadoları (hortum) önceden tahmin etmenin zor olduğunu söylüyor:
“Türkiye’deki hortumların dağılımındaki olası değişiklikleri tahmin etmek çok zor. Genel olarak tornadonun oluşması için gerekli olan bileşen sıcak ve nemli havadır. İkinci gerekli bileşen ise hortumların oluştuğu, gökgürültülü fırtınaya sebep olan, bölgedeki yüksekliğe bağlı olarak bir rüzgâr kesenin olması. Bu durumda fırtına yön değiştirip hortum formunu almaya başlıyor. Türkiye’de hortumlarla ilgili duyarlılık da az ve bu konuda birkaç rapor dışında çok fazla veri bulunmuyor.”
Hava Durumu Tahmini Merkezi şefi Ed Danaher, İstanbul’daki hortumu izlediklerini ancak ABD’ye bir etkisinin olmayacağını düşündükleri için incelemediklerini söylerken olayı şöyle anlatıyor:
“7 güne kadar hava tahminleri yapıyoruz. ABD dışına, Avrupa’dan Asya’ya kadar bakıyoruz. İstanbul’daki hortumu buradan izledik. Bunun ABD’ye fazla etkisi olmayacağı için kapsamlı ve detaylı incelemedik. Ancak bizim için çok ilginçti. Hortum veya kasırga İstanbul’da nasıl bilinmeyen bir şeyse, Florida’da kar yağışı da hava durumu sunucusu için anlatması zor bir durum. Bu tip konularda bizi arayanlara yardımcı oluyoruz.” Bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle tahminlerindeki isabet oranlarının da giderek arttığını söyleyen Danaher, “Önemli olan tahminlerimizi insanlara ulaştırmak. Sosyal medyayı da kullanıyoruz. Yerel yönetim yetkilileri bizi direkt telefonla arayıp yağmurların ne kadar ve ne süreyle daha devam edeceğini öğrenebiliyorlar.”
ŞAHABETTİN KÜÇÜKYAZICI
BÜLENT SOYLAN
Prof.Dr. İsmet BARUTÇUGİL
Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI.jpg)
KONUK YAZAR.jpeg)
ERSİN DEDEKOCA