KÖY ENSTİTÜLERİ VE HASAN ALİ YÜCEL

EFSANE VE BİLGE BİR MİLLİ EĞİTİM BAKANI : HASAN- ALİ YÜCEL

26 Şubat 2014 , Köy Enstitülülerinin kurucusu ve Milli Eğitim tarihimizde çok önemli izler bırakan Milli Eğitim Bakanı Hasan-Âli Yücel ‘in 53. ölüm yıldönümüdür. Aramızdan ayrılışının 53. yılı anısına Şair, yazar ve siyasetçi Hasan-Âli Yücel, Tüm Türkiye’de olduğu gibi Mersin’de de Öğretmen Okulları Mezun Derneği ve Yeni Kuşak Köy Enstitülüleri Derneği Mersin Şubesi tarafından şube binasında bugün saat 13:30 da anılıyor.

Hasan -Ali YÜCEL Kimdir?

Hasan-Âli YÜCEL ,16 Aralık 1897'de İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. İzmir ve İstanbul'da edebiyat ve felsefe öğretmenliği, maarif müfettişliği yaptı. Fransız eğitim sistemini incelemek üzere bir yıllığına Paris'e gönderildi. 1932'de yurda dönüşte Gazi Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü görevine atandı. 1933-1935 arasında Milli Eğitim Bakanlığı Orta Eğitim Genel Müdürlüğü yaptı. 1935'te İzmir milletvekili seçildi. 1938'de Celal Bayar hükümetinde Milli Eğitim Bakanlığı'na getirildi. 1946'ya kadar Dr.Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu hükümetlerinde de aynı görevi sürdürdü. II. Dünya savaşının, Hitler faşizminin Avrupa’da kol gezdiği yıllarda, Birinci Eğitim Şürası'nı topladı. Ankara Fen(1943) ve Tıp (1945) Fakültelerini, İzmir Yüksek Ticaret ve İktisat Okulu'nu, Balıkesir ve Edirne öğretmen okullarını eğitime açtı. Yüksek Mühendis Okulu'nun ,İstanbul Teknik Üniversitesi'ne dönüşmesini(1944) sağladı. İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı TONGUÇ ile birlikte Türk Eğitim tarihin en önemli kurumları olan Köy Enstitülerinin kuruluş yasasını 17 Nisan 1940 tarihinde TBMM den çıkartıp, yokluk yıllarında bütçeye yük olmadan kurarak, yetiştirdiği öğretmenlerle, fırsat eşitliğini ve karma, laik ve bilimsel eğitimi tüm Anadolu köylerine ulaştırdı. Bakanlığı döneminde Dünya klasiklerinin Türkçe'ye çevrilmesini sağladı. II. Dünya Savaşı sonrasında, TBMM de Anadolu’da Köy Enstitüleri ile başlayan aydınlama hareketinden rahatsız olan, Adnan MENDERES, Emin SAZAK, Kinyas KARTAL gibi toprak ağası kökenli muhaliflerinin baskıları sonucu . 5 Ağustos 1946 tarihinde istifa etmek zorunda kaldı.

Siyasi yaşamdan ayrıldıktan sonra ,Akşam ve Cumhuriyet gazetelerinde makaleler yazdı. 1958'de UNESCO Türkiye Milli Komisyonu üyeliğine atandı. 1961'de Kurucu Meclis üyesi oldu. Şiirlerini önce aruzla, sonra heceyle yazdı. Şiirleri; Dönen Ses, Sizin İçin ,Dinle Benden; Düz yazıları; Goethe, Bir Dehanın Romanı (1932) Türk Edebiyatına Toplu Bir Bakış (1932), Pazartesi Konuşmaları (1937), İçten Dışa (1938), Türkiye'de Ortaöğretim (1938), Davalar ve Neticeleri (1950), Hürriyete Doğru (1955), İyi Vatandaş İyi İnsan (1956-1961), Kıbrıs Mektupları (1957), Edebiyat Tarihimizden (1957), İngiltere Mektupları (1958), Türkiye'de Maarif (1959), Hürriyet Gene Hürriyet (1960-1962, 2 cilt). Bazı şiirleri Türk sanat müziğine uyarlandı. O’nun döneminde Batı klasik roman ve kitapları Türkçeye çevrildi.Hasan-Âli YÜCEL, Japonya’ya yaptığı ziyaret dönüşünde kazaen batan Ertuğrul Fırkateyni'nin kaptanı olan Ali Rıza Bey’in torunu, şair Can YÜCEL’in babasıdır. Yücel, 26 Şubat 1961 sabahı, İstanbul'da misafir olarak kaldığı Prof. Dr. Tevfik Sağlam'ın evinde enfarktüs'ten vefat etti.Kurucuları arasında olduğu Birleşmiş Milletler Kültür Örgütü UNESCO, doğumunun 100. Yılı nedeniyle 1997 yılını, Türk ve Dünya Eğitiminde önemli izler bırakan Hasan- Ali YÜCEL yılı ilan etti.

O’nun asıl önemli özelliğ,i kültürümüze ve ulusal eğitim sistemimize yaptığı unutulmaz ve köklü hizmetlerdir. O’nun Milli Eğitim Bakanlığı döneminde, ilköğretimden, üniversiteye kadar milli eğitim sistemimizin temel sorunlarına el atıldı. Osmanlıdan devir alınan bu sorunların çözümü yönünde, bugün bile etkisi görülen köklü adımları atan Hasan-Âli Yücel, aynı zamanda zamanın iyi bir entelektüel,şair, güfte yazarı bilge bir insandı.. O’ndan sonra, bugüne dek öğretmen kökenli, kitap ve şiir yazmış bir Milli Eğitim bakanımız olmadı.

Bugün Hasan-Âli YÜCEL ve yol arkadaşı İsmail Hakkı TONGUÇ ile birlikte özellikle Avrupa’da faşizmin kol gezdiği, II: Dünya savaşının karanlık ve yokluk yıllarında, köy çocuklarına (özellikle köy kızlarına eğitimde pozitif ayrımcılık yaparak ) fırsat eşitliği sağlayan, karma, laik ve demokratik eğitim veren, Türk ve Dünya Eğitim tarihinin en önemli eğitim kurumları olan Köy Enstitülerinden mezun olan binlerce öğretmenin, onların milyonlarca öğrencisinin, ailelerinin ve halkın kalplerinde yaşıyor. Köy Enstitüsü mezunları, öğrencileri, çocukları, yakınları olarak aramızdan ayrılışının 53. yılında , Hasan –Ali YÜCEL’i sevgi, saygı ve minnetle anıyoruz. O’nun Anadolu’da Yaktığı Aydınlanma Işığı Sönmedi, Sönmeyecek!... Işıklar içinde yatsın…26.02.2014

Serdar ERKAN

Yapılan Yorumlar