"Çalışmamız Suriye’den göç eden 50 kadın ile 7 odak grup toplantısı yapılarak gerçekleştirildi. Kadınların yaş ortalaması 35, yarısı lise ve üzeri öğrenim düzeyinde, 26’sı Arap, 24’ü Kürt kökenliydi. Kadınların %40’ı 18 yaş ve altında evlendiğini, ortalama 3,44 gebeliğe ve en fazla 10 çocuğa sahip olduklarını, %70’i gebeliği önlemek için geri çekme yöntemi kullandıklarını belirtti. Göç nedeni ve halen yaşadığı ortam Çalışmamıza katılan kadınlar, Türkiye’ye gelme nedenlerini savaş, iş bulmak, güvenlik olarak belirttiler. Türkiye ye geldiklerinde dil, iş ve ev bulma sorunları yaşadıklarını ifade ettiler. Tamamına yakını kiralık, bodrum katı, nemli-rutubetli evlerde 2 ile 14 kişi arasında değişen, ortalama 6-7 kişilik aileleriyle yaşıyorlardı. “Suriye’de devlet çocuklarımı askere istedi. Biz de savaştan kaçmak için, çocuklarım için geldik. Suriye de evimiz savaşta bombalandı. Evsiz de kaldık.” (K, Arap, 40 yaş, lise, 3 gebelik) - 420 - ”Savaş nedeni ile orada iş güç yok. Ondan geldik. Burada dil bilmediğimiz için çok zorlandık. İş bulmakta, hastaneye gitmekte. Geldiğimizde çocuklarım hastalandı, bi hafta ne yapacağımızı, nereye gideceğimizi bilemedik. Şimdi kirada eşimin kardeşi ve kocam ve çocuklarımla kalıyoruz.” (E, Kürt, 27 yaş, lise, 3 gebelik) “Herkes çalışıyor, büyük çocuk çalışıyor, gençler hemen iş bulabiliyorlar ama büyükler 40 yaşından sonra çok zor bulunuyor, hemen hemen bulunmuyor” (G, Arap, 53 yaş, okur-yazar, 4 gebelik) “Eşlerimiz de iş bulmak konusunda çok zorlanıyorlar. Şimdi benim eşim 55 yaşında ve iş bulamıyor.” (S, Kürt, 30 yaş, ilkokul, 4 gebelik) “Hepsi bodrum katında, nemli oluyor ya da akıyor, rutubet oluyor. Güneşsiz evler, eski evler “ (G, Arap, 53 yaş, okur-yazar, 4 gebelik) “Yani ilk kat vermiyorlar yani ya bodrum kat ya çatı katı veriyorlar” (G, Arap, 40 yaş, üniversite, 6 gebelik) Evlilik algısı ve medeni durum Kadınlar, Suriye’de kızların 14 yaşından itibaren evlenmeye başladığını, okula gitmenin bu yaşı ertelediğini, 15 yaşından sonra kızlara nüfus kimliği çıkarıldığını, kimlik çıkmasıyla devletin evliliği onayladığını, genç kızların evlilik için onaylarının alındığını, ağırlıklı olarak evlilik kararını anne-babanın verdiğini, oğlanlarında askerlikten sonra (19-20 yaş) evlendiğini ifade ettiler. 14 yaş civarı evliliklerin daha çok köylerde olduğunu, artık şehir merkezinde yaşayan insanların kız çocuklarını okuttuklarını söylediler. Arapların 14-15 yaşında evlendiğini, Kürtlerin ise 19’undan sonra evlendiklerini ifade ettiler. “Bazen 14, 16, bazen de var 18, yani her aile farklı. Yani Kürtler için 20 den sonra, Araplar için de okula gidiyorlarsa kızlar erken evlenmiyor, ama okula gitmiyorsa erken evleniyorlar. Devlet bi şey demiyor, 14, 15 mesela her aile için farklı.” (F, Arap, 42 yaş, lise, 4 gebelik) “Yasal evlilik yaşı 18, küçük evlilikler resmi değil, imam nikahlı” (R, Kürt, 35 yaş, üniversite, 3 gebelik) “Yasak, aile kabul eder, ama devlet izin vermez. 18 den önce devlet onay vermiyor. Yasak değil ama, 15 den sonra devlet kimlik verdiği için öncesinde evlendiremezler. 18 yaşına kadar ailesi ona kefil olur.” (M; Arap, 40 yaş, ilkokul, 5 gebelik) Kadınlar, çoğul evliliklerin de köylerde yaşayan Araplarda daha yaygın olduğunu, bu evliliklerin erkeğin isteğine bağlı olduğunu, kendilerinin istemediklerini, başlarına gelirse mecburen kabul edeceklerini ifade ettiler. Ayrıca 4 evliliği şeriat kanunu olarak yorumlayan kadınlar da oldu. Kadınların tamamına yakını evlendikleri yaştan memnunlardı. Kadınlar çocuklarının olmaması durumunda erkeğin tekrar evlenmesini hak olarak görüyorlardı. “2.-3. evlilikler var ama çok değil, hiç de iyi bakılmıyor” (Ş, Kürt,30 yaş, ilkokul, 4 gebelik) “Sadece bir şekilde kabullenebilirim; eğer kadın çocuk getiremiyorsa öyle kabullenirim.” (R, Kürt, 35 yaş, üniversite, 3 gebelik) ”Eğer sorun kadındaysa evlenebilir ama erkekteyse zaten anlamsız olur. Çoğunluk sıcak bakmıyor.” (A, Arap, 52 yaş, ilkokul, 6 gebelik) “Dört tane yazılıdır yani, kanun, şeriat 4 tane diyor, 4 kadınla evlenebilirler, eğer durumları iyiyse evlenebilirler.” (N, Arap, 50 yaş, ilkokul, 3 gebelik) Hastalığım olsa mesela çocuk getirmiyorum ya da başka bişey olabilir ama hiç bir şeyim yoksa… (P, Kürt, 24 yaş, ilkokul, 1 gebelik) “Bu zamanda erkek kalmadığı için, erkekler gidiyor, kadınlar daha çok. Onun hakkı on tane alabilir. Kadın daha çok oldu, savaş durumunda da kadınlar arttılar.” (G, Arap, 53 yaş, okur-yazar, 4 gebelik) “…….Kimse sevmez ama kuma sevilir mi? sevilmez. Problem çok, ama ne zaman erkek evli 2 tane 3 tane mecbur çocuklar da var, oturursun, kabul edersin. Kötü ama mecburken olur.” (E Arap, 50 yaş, ilkokul, 9 gebelik) “Suriye’de Araplar bi kişi evleniyorlar. Ama köylerde iki kişi üç kişi evlenirler.” (S, Kürt, 36 yaş, lise, 4 gebelik) “Kabul etmem ama, erkek isterse mecburen kabul ederim. Kadınlar biraz ağlar, biraz üzülür, ama kabul eder sonunda, yapacak bi şey yok. Ama bu eskidendi.” (K, Arap, 40 yaş, lise, 3 gebelik) Doğurganlık durumuna ilişkin görüşler Araştırmaya katılan kadınlar, Suriye’de eski dönemlere göre doğurganlık sayısının azaldığını (ortalama 3-4), daha çok köylerde 9-10 çocuk doğurduklarını söylediler. Çocuk doğurma nedenleri olarak; erkeğin şanı, toprağın işlenmesi, iş gücü gerekliliği gibi nedenleri sayarken, dini inanışlarının gerekliliğini de vurguladılar. Çocuk sayısında daha çok erkeklerin söz sahibi olduğunu, çocukları erkekler için doğurduklarını ifade ettiler. Çocuk sayısında oğlan çocuğun etkisini; soyun devamı, malların devri, daha sonra onlara bakmaları için gerekli olarak yorumladılar. - 421 - “3 tane 4 tane, ama köyde 10 tane” (S, Arap, 43 yaş, lise, 4 gebelik) “Arsalar var, davarları var mesala, bakmak için bakım gerekli.” (F, Arap, 42 yaş, lise, 4 gebelik) “Her yerde farklı, mesela Şam’da genellikle 2-3 çocuk, ama kasabada farklı, onlar çok istiyor. Çünkü, çalışmak için, toprak için, para için doğuruyorlar. Ben Şam’da şehirde yaşadım, kasabadakileri öyle duyardık. Benim bir umudum vardı, okumak istedim, çok çalışkandım. Ama babam dedi ki okulu bırakman lazım. Bu bana çok hayal kırıklığı oldu.”(K, Arap, 40 yaş, lise, 3 gebelik) “Çoook… erkeğe göre değişiyor. Bazı erkekler çocukları seviyor. Bazıları sevmiyor. Ona göre değişiyor.” (E, Kürt, 28 yaş, lise, 3 gebelik) “Adamın çok çocuğu olursa, yani bu adam kuvveti yerindeymiş denir. Yani kadın için değil, erkek için önemli. Kadın çok doğurursa, kocası daha iyi demektir. Sultan gibi, muhteşem yüzyıldaki gibi…” (S, Arap, 43 yaş, lise, 4 gebelik) “…..erkek ailesinin ismi için istiyor. Yaşlıyken baksınlar diye.” (N, Kürt, 29 yaş, üniversite, 5 gebelik) “Oğlan olmazsa zaten evleniyo, 2.-3. Evlilik yapıyor, erkek çocuk olsun diye. Oğlan olmazsa, yani 10 tane kız çocuk olsa mal bölüşülmez, o vakit amcaları alır hepsini, ama erkek çocuk olduğu vakit bölüşmezler onlar, o erkeğe kalır.” (F, Arap, 45 yaş, ilkokul, 1 gebelik) “Şeriat erkek doğurmayı soyun devamı ve malın paylaşımı için gerekli diyor.” (N, Arap, 50 yaş, ilkokul, 3 gebelik) “Babasının soyadını almak için oğlan çocuk istiyorlar” (İ, Kürt, 31 yaş, ilkokul, 3 gebelik) Kızımızın eşi olacak kişi bize bakmayacak ama oğlumuz olursa o bize bakar (A, Kürt, 52 yaş, ilkokul, 6 gebelik) Ailesine daha iyi bakabilmek, hem yardımcı olmak iş konusunda, erkek olduğu için babanın şeyini (soyadını) taşıyor (Z, Arap, 55 yaş, okur-yazar, 9 gebelik) “……..farkı var, mesela biz 9 kızız. Annem farklı davranıyordu, mesela en iyi yemekleri abime verir, en pahalı elbise onlar için. Ama kızlarla ilgilenmiyorlar.” (N, Kürt, 29 yaş, üniversite, 5 gebelik) “…………çok etkili. Erkek ailenin ismini alacak, ama kızı olursa alamaz. Eğer hepsi kız olursa başka biriyle evleniyorlar.” (E, Kürt, 28 yaş, lise, 3 gebelik) Kadınlar Suriye’de devletin farklı boyutlarda çocuk doğurmayı desteklediğini, 6-7 yıl önce 3 çocuk desteklenirken, günümüzde birinci çocuk için maaş bağlandığını, ikinci ve üçüncü çocukta daha az maaş bağlandığını, 3 den sonrasına ise destek verilmediğini belirttiler.
ŞAHABETTİN KÜÇÜKYAZICI
BÜLENT SOYLAN
Prof.Dr. İsmet BARUTÇUGİL
Dr. Bora KÜÇÜKYAZICI.jpg)
KONUK YAZAR.jpeg)
ERSİN DEDEKOCA